Evlenecek çiftlerin sağlık durumları ve kalıtsal hastalıkları konusunda bilgi sahibi olmaları ve bu doğrultuda tedbir almaları için 4271 sayılı Türk Medeni Kanunu'nun 136. maddesi gereğince evlilik öncesi tarama testleri zorunlu hale getirilmiştir. Doç. Dr. Ali Fettah, evlilik öncesi tarama programının anemiyle mücadele konusunda önemli olduğunu vurguladı. Evlilik öncesi tarama testi nedir? İşte tüm ayrıntılar...
Evlilik öncesi tarama testi Sağlık Bakanlığınca 2022 yılında zorunlu hale getirildi. Bu test sayesinde evlenecek olan çiftler kalıtsal bir hastalıklarının olup olmadığını öğrenebiliyor. Bu da çiftlerin sağlık durumlarına göre yaşam standartlarını şekillendirmesine yardımcı oluyor. 'Evlilik öncesi tarama testleri'yle ilgili görüşlerini bildiren Ankara Etlik Şehir Hastanesi Çocuk Hematoloji Kliniği Sorumlusu Doç. Dr. Ali Fettah, Sağlık Bakanlığınca uygulanan evlilik öncesi tarama programının, talasemi (Akdeniz anemisi) ile mücadeledeki başarılarını artırdığını söyledi. Bu haberimizde Dr. Ali Fettah'ın açıklamalarına yer verirken aynı zamanda 'Evlilik öncesi tarama testi'nin detaylarını da işledik.
NOT: Sağlık Bakanlığınca zorunlu tutulan 'Evlilik öncesi tarama testleri'nin yanı sıra çiftler aynı zamanda ücretsiz SMA testi de yaptırabilir.
"EVLİLİK ÖNCESİ TARAMA PROGRAMINDA YÜZDE 90'IN ÜZERİNDE UYUM GÖZLENİYOR"
Doç. Dr. Fettah, Akdeniz havzasında yer alan Türkiye'de özellikle güney kesimlerde hastalığın sık görüldüğüne dikkati çekerek, şunları kaydetti:
"Talasemi taşıyıcılarının, evlilik öncesi yapılan kan testiyle önceden tespit edilmesini sağlayan Hemoglobinopati Tarama Programı, ülkemiz için bir milattır. Çünkü talasemi 2002 öncesi yılda 400 canlı doğumda görülürken, taramaların başladığı 2002'den sonra hızlı bir azalma yaşandı. Yenidoğanlarda talasemi görülme sıklığı 10 binde 10'ların altına kadar düştü. Şu an dünyada yılda 40 bin kadar talasemi hastası bebek dünyaya geliyor. Bu ülkemizde ise 10 binde 1 ile 10 arasında canlı doğuma tekabül ediyor."
Öte yandan Fettah, "Tarama programları sayesinde yüz güldürücü sonuçlar elde ediyoruz. Şu an ülkemizde evlilik öncesi tarama programına yüzde 90'ın üzerinde uyum gözleniyor. Bu hastalıkla mücadeledeki başarımızı artıran bir durum." diye konuştu.
Doç. Dr. Fettah, taşıyıcılık saptanan çiftlere genetik danışmanlık verildiğini ve isteyenlerin Preimplantasyon Genetik Tanı (PGT) yöntemiyle sağlıklı bir bebek sahibi olabildiğini kaydetti.
Türkiye'de nüfusun yüzde 2,1'inde talasemi hastalığı taşıyıcılığı bulunduğunu belirten Fettah, "Fakat Antalya, İzmir, Şanlıurfa, Hatay gibi bölgelerimizde talasemi taşıyıcılık oranları yüzde 5 hatta yüzde 13'lere kadar çıkıyor. Bu bölgelerde özellikle evlilik öncesi taramalara daha fazla dikkat etmemiz ve çiftleri bu yönde yönlendirmemiz gerekiyor." değerlendirmesinde bulundu.
TALASEMİ İKİYE AYRILIYOR
Talaseminin, "alfa" ve "beta" olmak üzere ikiye ayrıldığını, Türkiye'de beta talaseminin daha yoğun görüldüğünü anlatan Fettah, beta talaseminin en ağır formu "talasemi majör" hastalarının 3-4 haftada bir kan nakline ihtiyaç duyduğunu bildirdi.
Doç. Dr. Ali Fettah, "Sürekli kan nakli yapılan hastalarımızın vücutlarında demir birikimi oluyor. Bu vücutta toksik bir etki oluşturuyor. Bu nedenle hastalarda demir birikiminin önlenmesi için 'şelasyon' tedavisi uygulanması da gerekiyor. Talasemi hastalarında üstüne düşmemiz ve hastaların da buna uyum göstermesi gereken ana etken bu." dedi.
HASTALAR 3-4 HAFTADA BİR KAN BAĞIŞI ALMADAN YAŞAYAMIYOR
Talasemi hastası çocuklarda kansızlıktan kaynaklı halsizlik, iştahsızlık, sinirlilik gözlemlenebildiğini aktaran Fettah, şunları kaydetti:
"Talasemi hastalarının, kan transfüzyonu programına alınıp, etkin demir bağlama tedavileri uygulandığında düzenli bir hayat yaşama imkanları oluyor. Elbette şunu göz ardı etmemek gerekiyor, hastalarımızın her ay düzenli hastaneye gelmesi gerekiyor ve bu da onlarda bir yük oluşturuyor. Kemik iliği nakliyle hastalarımızda kesin tedavi yapabiliyoruz. Özellikle seçilmiş vakalarda, küçük çocuklarda aile içi veya akraba dışı donör olduğunda kök hücre nakli yaparak kesin tedavi uygulayabiliyoruz."
Doç. Dr. Ali Fettah, halsizlik, solukluk, karın şişliği, iştahsızlık gibi belirtileri olan bebekler için de mutlaka önce bir çocuk doktoruna, gerektiğinde de çocuk hematoloğuna başvurulması gerektiğini söyledi.
Talasemi hastalarının sürekli kan nakli ihtiyacına da dikkati çeken Fettah, "Kan bağış oranları düştüğünde hastalarımız kan tedarikinde bazı sıkıntılarla karşılaşabiliyor. Bu nedenle herkesi düzenli kan bağışında bulunmaya davet ediyorum. Çünkü hastalarımız 3-4 haftada bir kan bağışı almadan yaşayamıyor." diye konuştu.
EVLİLİK ÖNCESİ TARAMA TESTİNDE NELER VAR?
HIV / AIDS Test;
AIDS bulaşıcı bir virüs hastalığıdır. Mikrobu HIV (hiv) adı verilen virüstür. Cinsel ilişki, kan ve anneden bebeğine olmak üzere üç yolla bulaşır. Korunmasız cinsel ilişki ile bulaşır. Tüm bulaşmaların %80-85'i bu yolla olmaktadır. HIV kanda bulunduğu gibi erkeğin sperm sıvısında, kadının vajina salgısında da bulunur. Cinsel ilişki sırasında vagina, penis, anüs mukozası veya ağızdaki zedelenmiş doku ve çatlaklardan vücuda girerek erkekten kadına, kadından erkeğe, erkekten erkeğe veya kadından kadına bulaşabilir
HIV girdiği vücudun mikroplara karşı koyma yeteneğini sağlayan bağışıklık sistemini etkileyip yok eder. Direnci azalan vücutta, HIV'in etkisinin yanı sıra, çeşitli mikroplar da hastalıklara neden olurlar. Bu da basit bir enfeksiyonun bile ölümcül olmasına sebep olabilir.
Hepatit B Testi;
Hepatit B karaciğer iltihabı anlamına gelen hepatit hastalığının etkeni olan virüslerdedir. Hepatit B, kan yoluyla ve çok sıklıkla da yakın temasla bulaşır. Bunlar kan dışındaki vücut sıvıları: tükürük, ter, cinsel organ sıvılarıdır. Derideki bir çatlak ya da açık yara ile temas eden bir damla kan yada tükürük bile hastalığın bulaşması için yeterlidir. Taşıyıcı anneden bebeğine de doğum esnasında bulaşabilir.
En önemli ve yaygın bulaşma yolu korumalı da olsa cinsel ilişkidir.
Türkiye'de bugün her 3 kişiden yaklaşık 1'i Hepatit B virüsü ile karşılaşmıştır. Meydana getirdiği hastalık, çok ağır tablolara neden olabilmektedir. Bu virüs esas olarak karaciğerde yerleşir ve orada çoğalır ve zamanla karaciğeri tahrip edecek boyutlara ulaşabilir. Vücudun ürettiği antikorla ya da belirli tedavilerle hastalık atlatılabilir.
Hepatit C Testi;
Hepatit C; Hepatitis C virüsü'nün (hcv)' nin sebep olduğu, karaciğeri etkileyen, kan yolu ile en sık bulaşan, oldukça bulaşıcı ve ciddi bir karaciğer enfeksiyonudur.
Hepatit C, genellikle herhangi bir belirtiye sahip değildir ancak kronik enfeksiyonla karaciğerde yara oluşumuna ve uzun yıllar sonra siroza sebep olabilir. Bazı durumlarda sirozlu hastalarda, karaciğer yetmezliği ve karaciğer kanseri ya da ölümcül kanamaya sebebiyet verebilir. Bununla beraber yemek borusu ve midedeki damarlarda aşırı şişmeye yol açabilir.
Sifiliz-Frengi Testi;
Frengi hastalığının teşhisine yönelik yapılan bir testtir. Bulaşıcıdır. Tıp dilinde sifilis denir. Sifiliz (Syfilis), cinsel temasla veya açık yaradanbulaşan ciddi bir bakteriyel hastalıktır.
Sifiliz (Syfilis) ülkemizde halk arasında "frenklerin hastalığı"anlamında "Frengi" ismi ile de bilinmektedir. Frengi zührevi bir hastalıktır ve cinsel ilişki sırasında bulaşır. Mikrobun vücuda girmesinden 6-12 hafta sonra hastada; baş ağrıları, ateş, boğaz ağrısı, deri döküntüleri ve iştahsızlık, görülmeye başlar. 6 ay sonra ise, mikrop vücudun belli başlı organlarına yerleşir, kan yoluyla vücuda dağılarak hayati organlara büyük oranda zarar verebilir.
Kan Grubu Analizi ve Hemogram(Tam Kan Sayımı) Testleri;
Bu analiz, anne ile baba arasında oluşabilecek kan uyuşmazlığını saptamak için yapılır. Kan uyuşmazlığı, kandaki "Rh" faktörü ile ilgidir ve yalnızca kadının Rh negatif (-) erkeğin ise Rh pozitif (+) olduğu durumlarda oluşabilir. Bu durum, normal kan grubu testi ile anlaşılabilir.
Bu test ile aynı zaman evlenecek çiftlerde Talasemi (Akdeniz anemisi)'nin olup olmadığı da gözlenir.
Akdeniz Anemisi Talasemi (Hemoglobin Elektroforezi) Testi Nedir;
Talasemi ailesel geçişi olan genetik bir kan hastalığıdır. Akdeniz anemisi, Cooley anemisi olarak da adlandırılır. Akdeniz anemisinin bulunduğu bir vücutta, kan hücreleri gerekli oksijeni dokulara taşıyamaz. Dolayısıyla doku organlarda oksijenin azalması sonucu solukluk, halsizlik, çabuk yorulma, çarpıntı, gelişme geriliği gibi şikayetler oluşur.
BİR YORUM YAPIN 0