Son yıllarda çocuklarda çok sık görülen dikkat bozukluğu, odaklanamama gibi çeşitli sorunlar ebeveynleri oldukça düşündürüyor. Yanı sıra, çocuklarda görülen zihinsel problemler ve birtakım özel durumlar dikkat eksikliği ile karıştırılabiliyor. Bu konuda merak edilenleri Uzman Psikolojik Danışman Zeynep Özdoğru, sizler için yanıtladı.
Özellikle okulların açılmasıyla birlikte bazı çocukların sınıfa uyum, ders çalışma disiplini, odaklanamama, dikkat dağınıklığı gibi sorunları gün yüzüne çıktı. Aileler bu gibi sorunları zeka geriliği ya da çocuklarda görülen birtakım özel durumlarla karıştırabiliyor. Sorunlara önlem almak için en başta sorunun doğru tespiti önemlidir. Peki, zeka geriliği nedir ve nasıl anlaşılır? Çocuklarda görülen özel durumlar nasıl fark edilir ve dikkat eksikliğinden nasıl ayırt edilir?
ZEKA GERİLİĞİ NEDİR?
'Zihinsel engellilik' olarak bilinen zeka geriliği, çocuğun zeka puanının ortalamanın altında kaldığı durumları ifade eder. Zeka geriliği hem davranışsal boyutta hem de bilişsel boyutta tespit edilebilen, tanınabilen ve aynı zamanda tedavi için başvurulabilen bir etikettir. Doğum öncesinde, doğum sırasında ve doğum sonrasında tespiti yapılabilir.
Zeka geriliği, farklı komplikasyonlar, genetik veya çevresel faktörler sebebiyle ortaya çıkan bir gelişim bozukluğudur.
ZEKA GERİLİĞİ NASIL ANLAŞILIR?
Zeka geriliği bebeklikten, hatta doğum öncesinden tespit edilebiliyor. Özellikle kromozomal ve genetik bozukluklarla bağlantılı durumlarda anne karnındayken de tespit edilebilir. Doğum öncesi için çeşitli testlerle anlaşılabiliyor.
Doğum sonrasında ise davranışsal boyuta bakılır. Bu noktada hem anne babaların hem de eğitimcilerin çocukta neyi gördüklerinin bilincinde ve farkında olmaları gerekir.
Gelişimsel basamaklarda bir çocuğun ya da bebeğin zeka geriliğine sahip olup olmadığını anlamada en önemli işaretler şunlardır:
Çocuk ya da bebek, kendisini göstermekte veya yaşına uygun davranmakta zorlanabiliyorsa,
Doğumdan itibaren çok basit bir göz teması kurmakta zorlanıyorsa,
Temel refleksleri göstermekte zorlanıyorsa,
Elindeki bir oyuncağı diğer eline transfer etmekte zorlanıyorsa,
Sağdan sola dönmekte zorlanıyorsa
Okul öncesi dönemde;
Zeka geriliği dikkat veya algı sorunlarıyla, sosyal iletişim ve yaşam becerilerindeki problemler şeklinde kendisini gösterebilir.
Dikkat bozukluğu ve zeka geriliği nasıl ayırt edilir
DİKKAT EKSİKLİĞİ İLE ZEKA GERİLİĞİ AYNI ŞEY Mİ?
Dikkat bozuklukları ve zeka geriliği birbiriyle ilişkili durumlar olabilir. Çünkü dikkat eksikliğinde yine zeka puanlarında bir gerileme görülebilir.
Zeka geriliği daha şemsiye bir kavramdır, üst başlıktır. Alt semptomlarından biri ve bilişsel olarak yakalanabilen durumlardan biri dikkat eksikliği olabilir. Dikkat eksikliği, hiperaktivite bilişsel bir rahatsızlık. Burada bakılması gereken şey; dikkat alanında ve hiperaktivite denilen davranış kontrolünde;
Eğer çocuk, davranışını kontrol edemiyorsa ve dikkatini sürdüremiyorsa bu durum şüphe uyandırıcıdır. Bu noktada bu patalojinin değerlendirilmesi için çeşitli ölçme araçlarına başvurulur. Bunlar da genellikle zeka puanı veren araçlar olarak görülür.
Her dikkat eksikliği veya hiperaktivite zeka geriliği değildir. Hem dikkat eksikliği hem de hiperaktivite ayrı ayrı değerlendirilebilir.
NEREYE BAŞVURMALI?
Çocuğunda bu gibi problemler fark eden ebeveynler MEB'e bağlı Rehberlik Araştırma Merkezleri (RAM) ve çocuk psikiyatrlarına başvurmak mümkün.
-
Herhangi bir patalojiyi tanımlama yetkisi çocuk psikiyatr hekimleri tarafından yapılmaktadır. Bu anlamda doğru adrese gitmek çok önemlidir.
Rehberlik Araştırma Merkezi'nin fonksiyonu ise okuldan ve aileden alınan raporların bir ekip tarafından değerlendirilip sonrasında da tanılama yapmasıdır. RAM'da çocuk psikiyatr hekimlerin değerlendirmelerine de başvurulabiliyor. Bu nedenle Uzman Psikolojik Danışman Zeynep Özdoğru, ilk etapta bir psikiyatr hekimin tanılama sürecinden geçmeyi tavsiye etmektedir.
Psikiyatr dışında kalan ruh sağlığı çalışanlarının (Psikolojik Danışman, Psikolog, Pedagog, vs.) tanılama yetkisi yoktur.
BİR YORUM YAPIN 0