Çocuklara ölüm nasıl anlatılır? Uzmanından gündemdeki sorulara yanıt

Gassal dizisinin son zamanlarda popüler olmasıyla ölümün çocuklara nasıl anlatılacağı daha fazla merak edilir oldu. Psikolojik Danışman Sümeyye Üstün, ölümün çocuklara nasıl anlatılması gerektiğiyle ilgili detayları bilgileri açıkladı.

TRT'nin dijital platformu Tabii'nin yeni orijinal dizisi "Gassal", hikayesi ve etkileyici oyuncu performansıyla izleyicilerin beğenisini kazandı. Tabii'de yayınlanan Gassal dizisini YouTube'da 5,7 milyon kişi izledi. Başrolünde Ahmet Kural'ın yer aldığı dizide 3 çocuklu yakın arkadaşının vefat etmesi milyonları göz yaşlarına boğdu.

Ölüm, kayıp ve yas gibi ağır konular yetişkinler için bile konuşması ve yaşaması zor konular olabilmektedir. Hal böyleyken ölüm çocuklara nasıl anlatılır? Bir yakını öldüğünde veya ölüm döşeğinde olduğunda çocuğa nasıl davranılır? Gibi sorular da insanların merak ettiği sorular olabilmektedir. Bu yazıda ölüm, kayıp ve yas konusunu çocuklara nasıl anlatılacağı pedagojik açıdan ifade edilmektedir.

Her ölüm zordur. Herkesin acısı da kendine göredir. Ölüm ve kayıp zamanlarında herkesin kendi yasıyla ilgilenmesi önemlidir. Cenaze evlerinde yaşanan yoğun duygusal atmosfer bazı durumlarda oldukça zorlayıcı olur. Yas tutma biçimi her kültürde ve evde aynı olmaz. Kimi cenazelerde ağlamalara, ağıt yakmalara, acıma şeklindeki bakışlara, yüklenen çaresizlik duygusuna, kavgalara, kaosa, vb. rastlanır. Böyle olduğunda kayıptan ziyade çok başka duygular da konuya dahil olur. Ölüm ve yasta en önemli şey çocuğun korunmasıdır. Bu korunma, çocuğun kayıp harici başka duygular yüklenmesine engel olmak şeklinde olmalıdır.

Çocuklara Yas Sürecinde Söylenmemesi Gereken Şeyler:

• • “Yazık, yavrucak şimdi kimsesiz kaldı.”
• • “Şimdi ona kim bakacak.”
• • “Kuş oldu. Gökyüzünde bizi izliyor.”
• • “Çok iyi bir insandı. Şu an cennette, çok güzel bir yerde.”
• • “Bizi görüyor. Hep bizimle.”
• • “Bir gün buluşacağız.”
• • “Toprak oldu.”
• • “Uyudu.” vb. cümleler söylenmemelidir.

Çocuk beyni soyut yapılanmayı kaldırmaz. Bu türden söylenen cümleler her ne kadar iyi niyetlerle söylenmiş olsa da, çaresizlik, paranoya, uykuya dalmayı reddetme, çeşitli korkular, kabuslar, vb. gibi davranışsal ve duygusal sorunlara yol açabilir.

ÖLÜM ÇOCUĞA NASIL ANLATILIR?

Bu konuda çocuğun ve ailenin kim olduğu, çocuğun yaşı, ailenin kültürü, ölümün gerçekleşme sebebi gibi konular belirleyicidir. Öte yandan, bazı genel geçer maddeler vardır ki bunlara uyulması gerekir.

• Dürüstlük ve Açıklık: 

Dürüst olmak önemlidir. Ölüm vardır ve bu gizlenmemelidir.

• Basit İfadeler Kullanmak ve Az Konuşmak: 

Ölüm anlatılırken çok konuşulmaz ve gereksiz detaylar verilmez. Örneğin, “Deden öldü. Artık bizimle olmayacak. Ben buradayım, senin yanındayım. Bazen onu çok özleyebilirsin. Ben konuşmak için buradayım.” gibi kısa, net ve nötr bir bilgi yeterlidir.

• “Ölüm” Kelimesini Kullanmak:

Çocuklara ölümün anlatılmasında “ölüm”  kelimesinin kullanılması önemlidir. Daha yumuşak ifade etmeye çalışılmamalıdır.

• Ölüm Haberini Güvenli Bir Ortamda Vermek:

Çocuğa ölüm haberini verirken, sakin ve güvenli bir ortam seçilmelidir. Çocuğun kendini güvende hissetmesi, bu tür haberlerin doğru bir şekilde algılanması için oldukça önemlidir.

• Ölüm Haberinin Sevdiği Biri Tarafından Verilmesi:

Ölüm haberi çocuğun sevdiği bir yakını tarafından verilmelidir. Rehber öğretmen, terapist, imam, komşu gibi kişiler bu iş için doğru adres değildir.

Bununla birlikte, ölüm haberini duygusunu iyi kontrol edebilen kişi vermelidir. Kendisi zor ayakta duran biri, çocuğu kapsayamayacaktır.

• Çocukları Yas Ortamından Korumak:

Yas tutmak her kültürde ve ailede farklı yaşanır. Ancak yas evinde çok fazla duygu vardır. Çocuk yas evinde fazla tutulmamalıdır. Çocuğun yas evine dair karmaşık duygular geliştirmemesi ve diğerlerinin duygusunun bulaşmaması için önemlidir.

ÇOCUK CENAZEYE GÖTÜRÜLÜR MÜ?

Bu soru bağlamla oldukça ilgilidir. Hangi cenaze? Kim götürecek? Yas nasıl tutuluyor? Nasıl bir cenaze merasimi var? Çocuk nasıl bir çocuk? Aile nasıl bir aile? gibi soruların cevabına göre değişir.

Ancak, 7 yaşından önce çocukların cenazeye gitmemesi daha iyidir. Fakat bazı kültürlerde cenazeye gitmek bir ritüeldir ve doğaldır. Normal, sakin, nötr bir şekilde gerçekleşiyorsa ve çocuk da gitmeyi istiyorsa, 5-6 yaşında da gidebilir. Yine de 7 yaş öncesi çocuğu cenazeye götürmek önerilmez.10 yaş ve sonrasında ise cenazeye gidip gitmemek çocuğun kararı olmalıdır.

ÇOCUĞUN OLASI YAS TEPKİLERİ NEDİR?

Çocuklar ölüm ve kayıp ile başa çıkarken farklı tepkiler verebilirler. Bu tepkiler, çocuğun duygusal sağlığını etkileyebilir ve şu şekilde kendini gösterebilir:

• Oyun oynamaya dönme: Çocuklar yas sürecinde, oyunla duygusal rahatlama sağlamak isteyebilirler.
• Hiçbir şey olmamış gibi davranma: Bazı çocuklar, ölüm gerçeğini kabul etmekte zorlanarak bu durumu göz ardı edebilir.
• Sık sık soru sorma: Çocuklar, ölümle ilgili merak ettikleri soruları sormaktan çekinmeyebilirler.
• Hırçınlık ve öfke: Çocuklar, ölüm karşısında hırçınlaşabilir ve duygusal patlamalar yaşayabilir.
• Okula gitmeyi reddetme ya da yemek yememe: Yas sürecinde iştah kaybı ya da okuldan uzak durma gibi tepkiler ortaya çıkabilir.

Bunlar, çocuğun normal yas tepkileridir ve çocuğun psikolojik destek alması, bu duygusal zorlukları aşmasına yardımcı olabilir.

Çocukların Yas Süreci ve Ölümle Başa Çıkabilmesi İçin Destek Önerileri

Çocuklar için ölüm, karmaşık ve zor bir olgudur. Ancak doğru bir şekilde anlatıldığında, çocukların yas sürecini sağlıklı bir şekilde geçirmelerine yardımcı olunabilir. Aileler, çocukların duygusal ihtiyaçlarını göz önünde bulundurarak onlara doğru bilgiyi ve desteği sunmalıdır. Ayrıca, çocuğun yaşına uygun yas tepkileri gösterdiği gözlemlendiğinde, profesyonel bir psikolog veya terapist desteği almak faydalı olabilir.

Psikolojik Danışman Sümeyye Üstün

Psikolojik Danışman
Sümeyye Üstün

İLİŞKİLİ HABER

Toros Dağları'ndan toplanıyor: Gelir kapısı oldu! Salep bitkisinin faydaları saymakla bitmiyor