İnsan eliyle oluşturulan ve uzun süreli yıkıcı etkilere sahip olan savaş, kitlesel bir travmadır. Büyük küçük herkesin üzerinde oldukça ciddi travmalar oluşturabilen savaş özellikle çocuklar üzerinde yıkıcı etkilere sahiptir. Peki savaşın çocuklar üzerindeki etkileri nelerdir? Savaş ortamında bulunmuş çocuklarda en sık gözlenen psikolojik rahatsızlık nedir?
İsrail'in Gazze'ye karşı başlattığı insanlık dışı katliamda, genç yaşlı demeden tüm sivil halk ciddi yaralar aldı. Binlerce kişinin hayatını kaybettiği bu vahşi soykırımdan en çok etkilenenler ise şüphesiz çocuklar oldu. İnsanlık tarihi kadar eski olan savaş ve savaşın etkileri Gazze'ye karşı yapılan katliamla yeniden gündeme geldi. Dünyada herhangi bir alanda gerçekleşen savaş, o bölgede yaşayan sivil halkı hem fiziki hem de psikolojik anlamda zarara uğratabilir. Savaşın getirdiği etkiler ve savaş ortamında bulunmuş olmanın travması en çok çocuklar üzerinde görülebilmektedir.
SAVAŞIN ÇOCUKLAR ÜZERİNDEKİ PSİKOLOJİK ETKİLERİ
İnsan eliyle oluşturulan ve uzun süreli yıkıcı etkilere sahip olan savaş, kitlesel bir travmadır. Büyük küçük herkesin üzerinde oldukça ciddi travmalar oluşturabilen savaş özellikle çocuklar üzerinde yıkıcı etkilere sahiptir. Peki savaşın çocuklar üzerindeki etkileri nelerdir? Savaş ortamında bulunmuş çocuklarda en sık gözlenen psikolojik rahatsızlık nedir? Uzm. Psk. Serpil Yılman Kaya, Yasemin.com'a özel açıklamalarda bulundu.
Savaş; insan tarafından işlenen şiddet eylemleridir ve çocukları hayatlarının sonuna dek sürecek olan psikolojik ve duygusal etkilere maruz bırakabilir. Savaş ortamında yer almak ve savaşa maruz kalmak gibi eylemler çocuklar üzerinde birçok psikolojik rahatsızlığa sebep olabilir. Savaş ortamında bulunmuş çocuklarda en sık gözlenen psikolojik rahatsızlık ise stres bozukluğudur. Çocuk yaştayken savaş ortamına maruz kalan kişilerde depresyon, geleceğe dair ümitsizlik, patolojik yas, bağlanma bozuklukları, ahlaki ve değer sisteminde kayıplar ve yaşam boyu sürecek psikopatolojiler gibi rahatsızlıklar gözlemlenebilmektedir.
"Çocuklar travma sonrası stres bozukluğunun belirtilerini tekrar eden, ayrıntılı ve sıkıntı verici düşünce ve imgeler duyumsamak şeklinde gösterirler. Bu çocuklar sıkıntı verici olayları düşler, öykü anlatma veya oyun şeklinde tekrar tekrar yaşarlar. Savaşı yaşayan çocuklar arasında depresyon ve anksiyete bozukluklarına sık rastlanır."
SAVAŞ VE ÇOCUK PSİKOLOJİSİ
Savaş olgusu bir travmadır. Bu sebeple her yaştan insanın yaşadığı travmalar stres bozukluğu belirtileri ile kendisini gösterebilir. Fakat bu travmadan kaynaklı en büyük etki yine çocuklar üzerinden kendisini göstermektedir.
Okul öncesi dönemde savaş ortamına maruz kalan çocuklar, gelişim dönemlerinde olduklarından dolayı korunma gereksinimi en çok hisseden gruptur. Bu gereksinim; ailelerine iyice bağlanma, onlardan ayrılmak istememe, uyumama, yalnız kalmaktan korkma ve kâbusları ortaya çıkarmaktadır. Savaş, okul öncesi dönemindeki çocukların oyunlarına yansır.
Okul döneminde yer alan çocuklarda ise savaş; olan bitenin farkında olduklarından eğer hala gidebildikleri bir okulları varsa okul başarısında düşme, ilişkilerinde bozulma, nedeni belli olmayan ağrılar ve depresyon gibi etkiler ortaya çıkarabilmektedir. Savaş, okul çocuklarının hayallerini değiştirir ve onları saldırgan, düşmanı öldüren hayallere götürebilir.
Ergenlik döneminde savaşla karşı karşıya kalan çocuklarda da saldırganlık, gelecekten umutsuz olma, yaşamı hiçe sayma gibi davranışları ortaya çıkarabilir. Çocuklar savaş bittikten sonra da her şey düzelmiş gibi gözükse de savaşın etkilerini hayatları boyunca hafızalarında taşıyabilir. Savaşa maruz kalan çocukların yaşadığı korkular, rüyalar ve olayların hatırlanması gibi durumlar çocuklarda yeniden olacak düşüncesi oluşturabilir.
Çocuklarımıza Savaş ve Teröre İlişkin Açıklama Yaparken Nelere Dikkat Etmeliyiz?
- Çocuklarımıza yardımcı olabilmemizin ilk koşulu bizlerin duruma hâkim, sakin, güven verici, tutarlı bir tutum içinde olmamızdan geçmektedir.
- Çocuklarımız soru sorduğunda vereceğimiz yanıt onları olumsuz etkilemeyecek şekilde, en yalın haliyle, yaşlarına ve gelişim dönemlerine en uygun biçimde olmalıdır.
- Olayı küçümseme ya da şakayla karışık anlatımlarda bulunma gibi yöntemlere başvurulmamalıdır. Bu yaklaşım, olayın içeriğini bildikleri için güvenlerinin sarsılmasına neden olur.
- Çocuklarınızla birlikte olmak için fırsatları kullanın; onlarla beraber geçirdiğiniz zamanları arttırmak onlarda güvende oldukları duygusunu oluşturur. Güven duygusu iyimserliğe, geleceğe ilişkin olumlu düşünebilmeye olanak verir.
- Onu teselli etmek adına "Bir şey yok." demeyin. Çocuğunuzun sizin yanınızda ve güvende olduğunu belirtin. Bu konuyu konuştuğunuz zamanlarda ve açıklama yaptığınızda fiziksel teması eksik etmeyin. Ona zarar gelmemesi adına sizin, okulun ve yakınlarının tüm önlemleri aldığınızı, alacağınızı belirtin.
- TV'de terör haberlerini izlemelerine izin vermeyin. Özellikle küçük çocuklar için tekrarlayan görüntüler çok kaygı arttırıcı olabilir.
- Çocuk "Korkuyorum..." derse, onun korkusuna kulak verin, her zamankinden daha fazla ilgi ve yakınlık gösterin. Korkunun onun günlük yaşamını engellemesine fırsat vermeyin, çekindiği ve kaçındığı şeyleri saptayıp, bunları yapması için yüreklendirin.
BİR YORUM YAPIN 0