Çocuklarda mahremiyet ve cinsel eğitim! Çocuğa mahremiyet bilinci nasıl kazandırılır?

Çocuklarda çok erken yaşlardan itibaren inşa edilen ve cinsel eğitimi de içeren mahremiyet kavramı ailede başlar ve sosyal hayata doğru genişler. Peki, çocuklara mahremiyet nasıl öğretilir? Çocuklara cinsel eğitim verirken nelere dikkat edilmelidir. Rehberlik ve Psikolojik Danışmanı Sümeyye Üstün Yasemin.com okurlarına özel açıklamalarda bulundu.

Çocuklarda mahremiyet ve cinsel eğitim, erken yaşlarda edinilen mahremiyet kavramı üzerine inşa edilen bir eğitim şeklidir. Özel yaşam, kişisel bilgiler, alan ve sınır belirlemeyle ilişkilidir. Bu anlamda çocuklarda mahremiyet eğitimi, sınır kavramı ile iç içedir. İlerleyen yaşlarda cinsel eğitim için temel olarak kullanılan mahremiyet kavramı, özel bölgelerin öğrenimi, güvenli dokunma ve güvensiz dokunma farkı, hayır diyebilme davranışının yani reddetme becerilerinin gelişimi, dijital mahremiyet gibi konuları içerir. Mahremiyet eğitimi gecikir ya da sekteye uğrarsa veya bir çocuk sınırın olmadığı ya da çok fazla olduğu bir ortamda yetiştirilirse, bu durum çocuğu istismara açık bir hale getirir. Bu sebeple mahremiyet, önem ve dikkat verilmesi gereken bir konudur.

Ailelerin, mahremiyet ve cinsel eğitim için çocuklarına nasıl yaklaşacakları konusunda soru işaretleri olabilmektedir. Böyle hassas konuların konuşulması, doğru ve güvenilir bilgiye erişmek her zaman kolay olmayabilmekte. Ebeveynler, çocuklarını herkesten daha iyi tanıyan kişilerdir. Dolayısıyla onların ihtiyaçları için güvenilir kaynaklarla sağlıklı bilgiye ulaşmak ebeveynlerin görevidir. Bu yazıda önemli noktalar başlıklar halinde toplandı. Herhangi bir soru için iletişime geçmekten çekinmeyin.

MAHREMİYET EVDE BAŞLAR!

Mahremiyet ve cinsellik gibi önemli konular bizzat ebeveyn tarafından verilmelidir. Ebeveynlerin bu sorumluluğu öğretmen, terapist ya da bir başka kişiye yüklemesi doğru değildir. Anne-baba, bir çocuğun hayatındaki en önemli figürdür. Sınırın ne olduğunu, nerede başlayıp nerede bittiğini, hareket alanının neresi olduğunu anne babadan öğrenir. Burada anne babanın kendi karı-kocalık ilişkisi önemli rol oynar. Çocukların temel bakım ihtiyaçlarından en önemlilerinden biri de bu karı-kocalık ilişkisidir. Mahremiyet ve sınır kavramını da ilk burada gözlemler. Yataklar ve banyo konusu, mahremiyet ve sınırın ilk başladığı yerdir.

Anne baba, çocuklarıyla aynı yatakta yatmamalı ve 1 yaşına geldikten sonra odasını ayırmalıdır. Bununla birlikte anne baba, çocuklarına gece kapıyı çalmadan ebeveyn odasına girmemesi gerektiğini öğretmelidir. Çocuklarına banyo yaptırırken hem çocuklarının hem kendilerinin mahremlerine önem vermelidir. Anne baba çocuğuna banyo yaparken yardımcı olacaksa, kendisi çıplak olmamalıdır. Çocuğunun da özellikle özel bölgelerine dokunması gerekiyorsa bunu izin alarak yapmalıdır. Çocuk, anne babası dahil olmak üzere, kendi bedeninin kontrolünün kendisine ait olduğu duygusuna sahip olmalıdır.

Bununla birlikte, bir çocuk kendi banyosunu kendisi yapabilir. Bazen anne babalar çocukların kendilerini iyi yıkayamayacağından ve pis kalacaklarından endişe edip bunu kontrol etmek isteyebilirler. Çocuklarınıza mahremiyet ve sınırlar çerçevesinde kendisini nasıl temizleyeceğini öğretin ve gerisi ona bırakın. Kasları geliştikçe zamanla daha iyi temizlemeyi öğrenecektir.

AÇIK İLETİŞİMDE OLMAK ESASTIR

Açık iletişimde olmak, en başta güvenli bir bağlanmayı gerektirir. Ebeveyn-çocuk ilişkisinin tutarlı, dürüst, duygulara hitap eden, sevgi dolu ve bununla birlikte bir parça otorite ilişkisi içinde olması, güvenli bağlanmayı pekiştirir.

Bir çocuğun ebeveyninin kendisini kandırmadığından emin olmaya ihtiyacı vardır. "Çocuk anlamaz" deriz ama bu doğru değildir.
Anne babanın sözlerinin ve davranışlarının tutarlı olmasına ihtiyacı vardır.
İlgi duyulmaya ve merak edilmeye ihtiyacı vardır.
Korunmaya ve kollanmaya ihtiyacı vardır.
Kendi ihtiyacını kendisinin gidermeyi öğrenmesine ihtiyacı vardır.
Güzel temaslara ihtiyacı vardır. (Saçını taramak, masaj yapmak, başını okşamak, vb.)
Bununla birlikte kendi özerk alanının tanınmasına, hayırlarının hayır olarak kabul edilmesine ihtiyacı vardır.

Bunlar, ebeveyn-çocuk ilişkisinde güvenli bağlanmayı pekiştiren maddelerden birkaçıdır. Bu sayede çocuk, neyin güvenli olduğunu öğrenebilir. Güvensiz bir durumla karşılaştığında ise bunu tanıyabilir. En azından, dinleyecek bir ebeveynini olduğunu bilen çocuk, tekinsiz duygusunu ebeveyni ile paylaşmaya açık hale gelir.

ÇOCUĞUN KENDİ BEDENİNİ TANIMASI

Çocuklar bedenlerine ait tüm organları tanımak ve isimlerini bilmek isteyebilir. Çocuklar oldukça meraklı insanlardır. Aldıkları cevaptan emin olmadıkça aynı soruları sormaya devam ederler. Çocuklar kendi cinsel organlarıyla ilgili soru sorduğunda basit ve net bir-iki cümle ile açıklayın. Onlar biz yetişkinler kadar komplike düşünmezler. Basit ve net olan kısa cevaplar yeterli olacaktır. Ancak merakını gidermez ve sorularını yok sayarsanız, cevaplarını başka yerlerde başka şekillerle almaya çalışabilirler. Bu durum çocukları tehlikelerle karşı karşıya getirebilir.

GÜVENLİ DOKUNMA VE GÜVENSİZ DOKUNMAYI ÖĞRETMEK

Bazı insanlardan gelen dokunmalar sevgi ve şefkat duygumuzu kabartır. Bazı insanlardan gelen dokunmalar ise tekinsiz bir his uyandırır. Bunun sebebi, kişinin duygusuyla alakalıdır. Bazı çocuklar, güvenli ve güvensiz dokunma farkını anlamayabilirler. İçinde taciz ve istismar barındıran kötü dokunmalar, bir çocuk tarafından oyun, ilgi veya merak duygusuyla karışabilir. Eğer biri kişi,

Herkesten gizli bir şekilde dokunuyorsa,
Bu dokunmanın bir sır olduğunu söylüyorsa,
"Annene/babana söylersen başına şöyle kötü şeyler gelir", diye tehdit ediyorsa,
Vücudunun herhangi bir yerine hoşlanmadığı halde dokunuyorsa,

Bu, güvensiz ve kötü bir dokunmadır. Çocuklarınıza bunları anlatmalısınız. Çocukların hiç tanımadığı biri tarafından gelen bu tür bir yaklaşım daha kolay fark edilirken, tanınan biri tarafından gelen yaklaşımlar o kadar kolay fark edilmeyebilir. Ancak çocuğunuz güvenli/güvensiz/iyi/kötü dokunmanın farkını bilirse kendisi ayırt edebilir.

ÇOCUĞA 'HAYIR' DEMEYİ ÖĞRETMEK

Bir çocuğa hayır demeyi öğretmek, en başta o çocuğun hayırlarının kabul edilmesiyle başlar. Bu da evde başlayan, ebeveyn ilişkisi ile gelişen bir davranıştır. Bir anne-baba, çocuğu bir şey istemediğinde onu zorlar ve hayırını kabul etmezse, bu çocuk hayır demenin ciddiye alınmadığını öğrenebilir. Bunu öğrenmiş çocuk, dışarıda da hayır demenin, reddetmenin bir işe yaramadığını zanneder.

Çocuklarınıza bir şey yaptırmak istediğinizde hayır cevabını almak istemiyorsanız ona seçenek sunun. İki veya üç seçenek arasından istediğini seçebileceğini söyleyin. Ancak hayır cevabını alırsanız da onu zorlamayın, ne kadar yanlış ve kötü bir tercihte bulunduğunu ona göstermeye çalışmayın. Hayat bir tercihtir ve bizler de, çocuklar da kendi tercihlerimizin sonuçlarını yaşarız.

CİNSELLİĞE DAİR SORULARA CEVAP VERMEK

Çocuklar nereden geldiklerini, nasıl olduklarını çok merak ederler. Bir insanın oluşum süreci günlük hayatta gördüğümüz bir şey olmadığı için somut olarak zihinlerinde canlandıramazlar. Çocuklarınız size “Anne/baba ben nasıl oldum? Karnına nasıl geldim?” diye sorular sorabilir. Böyle sorular karşısında hemen paniğe kapılmayın. Basit ve net üç-dört cümleyle nasıl anlatabileceğinizi düşünün. Bunu metaforlaştırarak anlatabilirsiniz. Mesela, bitkilerden örnek verebilirsiniz. Tıpkı bitkilerin tohum oluşturması ve toprakta filizlenmesi gibi.

Bu konuda çocuğunuzun yaşı, aile kültürünüz, ilişki biçiminiz, cinselliğe dair kişisel duygularınız gibi etmenler çok değişkendir ve cevaplarınızı etkiler. Siz, size ve çocuğunuza en uygun gelecek şekilde nasıl cevaplayacağınızı bulabilirsiniz. Doğal ve spontan olun. Amaç, çocuğun temel merak noktasını gidermek ve ailesinin bilgi ve merak ihtiyacını karşıladığını hissettirmektir. Bu konularda konuşurken ekstra bilgi vermemeli, kendi duygularınızı paylaşmamalısınız. Çocuğunuza yaşından büyük konuları, yaşından büyük tartışmaları yüklememeli, kullanmayacağı bilgiyi vermemelisiniz. Emin olmadığınız konulara dair güvenli kaynaklardan bilgi edinmekten çekinmeyin.

Rehberlik ve Psikolojik Danışmanı Sümeyye Üstün