Danışıp işaret ve görüş almak anlamlarına gelen istişarenin lügat manası ile ıstılah arasında yakın bir bağ vardır. Peki kelime olarak çokça duyulan istişare ne demektir? İstişare ne için yapılır? İstişare hakkında merak edilen tüm bilgilere haberimizin devamından ulaşabilirsiniz.
Doğruyu elde etmek için çeşitli görüşlere danışıp işaret almayı sağlayan istişare, bir fıkıh terimidir. Meşveret kelimesinden gelen istişare, arı kovanından bal almak, rey vermek manalarına da gelmektedir. Bugün her hangi bir konuya bakıldığında bakış açısı çeşitliliği nedeniyle sayısızca sonuçlara varılabilir. İletişim kurarak farklı farklı görüşlere sahip olunur. İnsanların kararsız zamanlarında fikrine güvendikleri kişilerden aldığı görüşleri değerlendirip karar vermesi, arıların çeşitli çiçeklerden gerekli malzemeyi alıp işledikten sonra çıkardığı balı kovana koymasına benzetilmiştir. Kutsal kitabımız Kuran'ı Kerim'de olduğu gibi, Peygamber Efendimiz Hz. Muhammed'in (SAV) hadislerinde de istişarenin önemine vurgu yapılmıştır. Allah (c.c) bu konu hakkında Şura Suresi'nin 38. ayetinde şöyle buyurmuştur:
"Rabb'lerinin çağrısına uyarlar ve salatı ikame ederler. Onlar, işlerini birbirlerine danışarak yaparlar. Kendilerine verdiğimiz rızıktan infak ederler."
وَالَّذِينَ اسْتَجَابُوا لِرَبِّهِمْ وَأَقَامُوا الصَّلَاةَ وَأَمْرُهُمْ شُورَى بَيْنَهُمْ وَمِمَّا رَزَقْنَاهُمْ يُنفِقُونَ
"Vellezinestacabu li rabbihim ve ekamus salate ve emruhum şura beynehum ve mimma rezaknahum yunfikun."
Danışmak ve konu hakkında ilim sahibine başvurmak anlamına gelen istişare, kişinin kendisini ilgilendiren konularda bir başkasının görüşüne alması veya idârecilerin ümmetin durumunu ilgilendiren konularda müşâverede bulunması şeklinde iki cepheden ele alınabilir. Birinci durumda istişâre sünnettir (Nevevî, Şerhu'l, Müslim, Kahire 1347-49/1929-30, IV, 76).
İstişarede bulunmanın hükmü hakkında farklı görüşler vardır.
1- Mâlikîler dini konularda İslâm devletinin yönetimi ile ilgili mevzularda idarecilerin istişârede bulunmalarının vacip olduğunu savunur. Hatta ibn Atiyye ve İbn Hüveyzimendâd böyle bir durumda âlimlere danışmayan idarecinin azlinin vacib olduğunu söyler. (Kurtubî, el-Câmi li-Âhkâmi'l-Kur'ân, Kahire 138687/1966-67, IV, 249-250; M. Tahir b. Âşûr, et-Tahrîr ve't-Tenvîr, Tunus 1984, IV, 148).
2- İmam Şafiî istişâreyi nedb'e hamletmiş, ancak daha sonraki Şâfiî fukahası ayetin vücub ifade ettiği görüşünü benimsemişlerdir. (Fahreddin er-Râzî, Mefâtihu'l-Gayb, Kahire 1934-62, IX, 76; Nevevi, a.g.e., IV, 76).
3- Bu konuda Hanefilere nisbet edilen bir görüş bulunmamakla birlikte, Cessâs (v.370/980)'ın Şûrâ(42) 38. ayetinin tefsirinde "istişârenin iman ve namaz kılmakla birlikte ele alınması, konunun önemine ve bizim bununla emrolunduğumuza delâlet etmektedir" şeklindeki sözünden istişârenin vacip olduğu görüşünü benimsediği anlaşılıyor. (Cessâs, Ahkâmü'l-Kur'an, Beyrut, ts., V, 263; M. Tâhir b. Aşûr, a.g.e, IV, 148).
Allah Ali İmran Suresi'nin 159. ayetinde şöyle buyurmuştur:
"Allah'tan gelen rahmet sayesinde onlara yumuşak davrandın. Eğer kaba ve katı kalpli biri olsaydın etrafından dağılıp giderlerdi. Artık onları affet. Onlar için bağışlanma dile. Yapacağın işlerde onlara danış. Karar verdikten sonra da artık Allah'a tevekkül et. Kuşkusuz Allah, kendisine tevekkül edenleri sever."
فَبِمَا رَحْمَةٍ مِّنَ اللّهِ لِنتَ لَهُمْ وَلَوْ كُنتَ فَظًّا غَلِيظَ الْقَلْبِ لاَنفَضُّواْ مِنْ حَوْلِكَ فَاعْفُ عَنْهُمْ وَاسْتَغْفِرْ لَهُمْ وَشَاوِرْهُمْ فِي الأَمْرِ فَإِذَا عَزَمْتَ فَتَوَكَّلْ عَلَى اللّهِ إِنَّ اللّهَ يُحِبُّ الْمُتَوَكِّلِينَ
"Fe bima rahmetin minallahi linte lehum, ve lev kunte fazzan galizal kalbi lenfaddu min havlik, fa'fu anhum vestagfir lehum ve şavirhum fil emr, fe iza azamte fe tevekkel alallah, innallahe yuhibbul mutevekkilin."
NEDEN İSTİŞARE EDİLİR?
İslâmiyet'e göre istişâre, çoğunluk veya azınlık farkı gözetilmeksizin imkan dahilinde herkesin görüşünü almayı gerektirir.
Bütün zamanların en dürüst ve doğru olan insanı Peygamber Efendimiz Hz. Muhammed (SAV) hadislerinde de istişarenin önemine yer vermişlerdir.
- İstihare eden, mahrum kalmaz, istişare eden pişman olmaz.(Taberani)
- Kendi düşüncenize göre hareket etmeyin! (Taberani)
- Yapacağı işi ehli ile istişare edene, o işin en güzeli nasip olur. (Taberani)
BİR YORUM YAPIN 0