Kefen nedir? Ölüler nasıl kefenlenir? Kefen kaç parçadan oluşur?

Kefen, vefat eden erkek veya kadınlardan her birinin bedenini örtmek için kullanılan bezdir. İslamiyet için farz-ı kifâye olan kefenlenme, yerine getirilmediği takdirde günahından, merhumun yakınları sorumludur. Peki ölüler nasıl kefenlenir? Kefen kaç parçadan oluşur? İşte tüm yanıtlar...

Kefen kelimesi, örmek anlamına gelen kefn masdarından gelir. Cenazenin kefenlenmesi işlemine de tekfin denir. Merhumun yıkanıp özellikle beyaz olan temiz bir beze sarılarak gömülmesidir. Dünyevi olarak değerlendirildiğinde; bu durum çevre temizliği, sağlık, insan saygınlığının korunması, ölünün yakınlarının hâtıralarına saygı açısından önemlidir. Ayrıca kefenlenme olayı ölümün hatırlanması gibi hikmetler taşıdığından hemen bütün din ve medeniyetlerde cenaze kültürünün önemli bir öğesini teşkil eder. Bunun yanı sıra cenazenin kefenlenmesi, geride kalanlar üzerine farz-ı kifâyedir. Ölenin aksi yönde bir vasiyetinin bulunması bu yükümlülüğü kaldırmayacağı gibi kefenlenme işlemi gerçekleşmediği takdirde İslami kurallara aykırı hareket edilmiş olunur. Yensiz ve yakasız, dikişsiz ve oyasız sade birkaç parça bezden ibaret olan kefen, bir yönüyle ölünün bedenini örtme görevini yerini getirdiği gibi bir yönüyle de insanın bu dünyadan bir şey götüremeyeceğini, doğduğu gibi çıplak gideceğini ve dünyanın fâniliğini temsil eder. Ayrıca kefen parçaları, erkek ve kadın olarak ayrılır. Erkeğin 3 parçadan oluşurken kadının kefeni 5 parçadan oluşur.

KEFEN KAÇ PARÇADAN OLUŞUR?

• Erkeğin kefeni kamîs, izâr ve lifâfe adı verilen üç parça bezden oluşur. Kamîs boyun kısmından ayaklara kadar uzanan ve gömlek yerine geçen, izâr da don veya eteklik yerini tutan ve baştan ayağa kadar uzanan bir bezdir. Lifâfe ise sargı yerinde olup baştan ayağa kadar uzanarak baş ve ayak taraflarından düğümlenir. Bu bakımdan izârdan biraz daha uzundur. Her üçü de yensiz ve yakasız, etrafları dikişsiz olur.
   
• Kadının kefeni, bu üç parçaya ilâve olarak yüzü de kapatacak bir baş örtüsü ile göbekle göğüs arasını kapatacak genişlikte bir göğüs örtüsünden ibaret beş parça bezden meydana gelir. Bu, sünnete uygun kefenleme (kefen-i sünnet) için gereken parça sayısı olup buna imkân bulunamadığında erkek için izâr ve lifâfe, kadın için bu ikisine ilâveten baş örtüsü yeterli olur (kefen-i kifâyet). Bu da mümkün olmadığı takdirde cenazenin bedenini kaplayan tek parça bezle yetinilir.

Bulûğ çağına yaklaşmış çocuklar büyükler hükmündedir. Bu çağa gelmemiş çocukların kefenleri sadece izâr ve lifâfeden ibaret olur. Savaşta şehid düşen kimse, üzerindeki silâh vb. malzeme çıkarılarak elbisesiyle gömülür. Şehidin, bedeninin sünnete uygun kefenlemeye göre açık kalan yerlerinin kefenlenerek örtüleceği ve öyle defnedileceği görüşü de vardır.

ÖLÜLER NASIL KEFENLENİR?

Kefenlenme işlemi, cenazenin yıkanıp kurulanmasının ardından yapılır. Sünnete uygun kefenleme usulünde (Buhârî, “Cenâʾiz”, 12-20; Müslim, “Cenâʾiz”, 44-49; Ebû Dâvûd, “Cenâʾiz”, 34-37), kefen ve cenazeye güzel kokular sürüldükten sonra lifâfe tabut içine veya düz bir yere, onun üzerine de izâr serilir. Ardından cenaze kefen gömleği giydirilerek ve elleri iki yana bırakılarak izârın üstüne konur. Erkek ölüde izâr önce soluna, sonra sağına getirilerek sarılır, peşinden lifâfe de aynı şekilde sarılır. Kefenin açılmaması için bir kuşakla bağlama yöntemi kullanılabilir. Kadın ölüde ise saçları ikiye ayrılarak kefen gömleği üzerinden göğsü üstüne konulur ve üzerine yüzünü de örtecek şekilde baş örtüsü yerleştirilir. Ardından üstüne izâr sarılır ve izârın üzerinden göğüs örtüsü bağlanır, daha sonra lifâfe sarılır. Göğüs örtüsü lifâfeden sonra da bağlanabilir.

Kefenin elbise dikimine yarayan herhangi bir bez veya kumaştan olması câizse de beyaz pamuklu bezden yapılması menduptur. Nitekim Peygamber Efendimiz (SAV) hadislerinde kefenin temiz ve güzel olması, kefenlemeye özen gösterilmesi, fakat aşırılığa gidilmemesini buyurmuştur. (Müslim, “Cenâʾiz”, 49; Ebû Dâvûd, “Cenâʾiz”, 34-35). 

KEFEN HARCAMALARI NASIL YAPILIR?

Kefen, kural olarak ölen kişinin malından karşılanır. Kefen harcamaları ölenin borcundan, vasiyetinden ve vârislerin haklarından önce gelir. Ölünün tekfin masraflarını vârislerinden biri karşılamışsa bu masrafları ölünün terekesinden (ölen kimsenin ardından kalan her şey) alabilir. Öte yandan geriye mal bırakmamış kimselerin kefen masrafı hayatta iken nafakasını vermekle yükümlü bulunduğu kimselere aittir. Kimsesi yoksa duruma göre devlet bütçesinden veya bölgenin Müslüman halkı tarafından kefen masrafları karşılanır.